Τα φόρτωσε όλα στο αλογοσκούφι.

Τo σοκ της ελληνικής οικονομίας και τα εκλογικά σενάρια

Του ΑΝΤ. ΚΑΡΑΚΟΥΣΗ |  ΤΟ ΒΗΜΑ Κυριακή 18 Ιανουαρίου 2009

Τελικώς η οικονομική περιπλοκή απεδείχθη μεγαλύτερη και των πλέον απαισιόδοξων προβλέψεων. Η κρίση παρά τον πακτωλό τρισεκατομμυρίων δολαρίων που συνεχίζει να προσφέρεται αφειδώς από τις κεντρικές τράπεζες και τις κυβερνήσεις των προηγμένων χωρών δεν λέει να κοπάσει. Αντιθέτως, τα φαινόμενα της πιστωτικής και οικονομικής ασφυξίας επιμένουν, οι διεθνείς τραπεζικοί κολοσσοί συνεχίζουν να αιμορραγούν, παράγοντας ακόμη μεγαλύτερες ζημιές. Το πρώτο τρίμηνο του 2009 θα αναδείξει περαιτέρω την κρίση των οικονομιών και οι περισσότερες των κυβερνήσεων θα βρεθούν αντιμέτωπες με δυσεπίλυτα προβλήματα και σκληρά διλήμματα, που δεν είχαν καν φαντασθεί πριν από μερικούς μήνες. Ηδη για πρώτη φορά στις ΗΠΑ συζητούν το ενδεχόμενο της λεγόμενης τελικής λύσης για τις τράπεζες, που θα σημάνει την κρατικοποίηση των επιφανέστερων και πιο σημαντικών πιστωτικών ιδρυμάτων της μητρόπολης του καπιταλισμού.

Σ ε αυτό το διεθνές περιβάλλον η κυβέρνηση Καραμανλή είδε να χάνει τον κόσμο κάτω από τα πόδια της. Ολο το οικοδόμημα που είχε χτίσει κατέρρευσε. Οι υποθέσεις στις οποίες είχαν στηριχθεί η οικονομική πολιτική και ο ψηφισθείς πριν από έναν μήνα προϋπολογισμός του κράτους για το 2009 ανετράπησαν εντελώς. Και μαζί όλη εκείνη η βεβαιότητα και η ρητορεία για τη δήθεν άτρωτη ελληνική ανάπτυξη. Οπως όλα τα στοιχεία δείχνουν και οι αναθεωρημένες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης βεβαιώνουν, το 2009 η ελληνική οικονομία θα αντιμετωπίσει ένα σοκ υποχώρησης. Από την υπερανάπτυξη του 4% θα πέσει απότομα σε κατάσταση στασιμότητας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα εισοδήματα και τις θέσεις εργασίας. Αν μάλιστα επιβεβαιωθούν οι προβλεπόμενες και εντόνως προβαλλόμενες, μετά την υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, από τον διεθνή Τύπο, δυσχέρειες δανεισμού του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, τότε δραματικές θα είναι οι οικονομικές εξελίξεις. Και μαζί οι πολιτικές, οι κοινωνικές και πιθανώς εκείνες των εθνικών θεμάτων, όπως η τουρκική προκλητικότητα, στο Αιγαίο και στη Θράκη, προειδοποιεί.

Εναντι αυτών των προοπτικών και υπό την ασφυκτική πίεση των ιδιαίτερα δυσμενών διαθέσεων της κοινής γνώμης, η νεοδημοκρατική κυβέρνηση Καραμανλή αποφάσισε να παίξει τα ρέστα της στη ρουλέτα της πολιτικής. Ο κ. Κ.Καραμανλής αντικατέστησε κακήν κακώς τον κ. Γ. Αλογοσκούφη με τον υφιστάμενό του κ. Ι.Παπαθανασίου. Ταυτόχρονα ανέθεσε ατύπως, διά της συγκρότησης του οικονομικού διευθυντηρίου, την εποπτεία της οικονομίας στον Γιώργο Σουφλιά και επέβαλε δραματική στροφή στην οικονομική πολιτική, σε μιαν άπελπι προσπάθεια διάσωσης των ελαχίστων. Το αυστηρό δημοσιονομικό δόγμα των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών αντικαταστάθηκε από ένα αγωνιώδες μείγμα λαϊκιστικής- αναπτυξιακής οικονομικής πολιτικής, που επισήμως επιδιώκει την άμβλυνση των επιπτώσεων της επερχόμενης ύφεσης και ανεπισήμως θα στοχεύει στους ψηφοφόρους, οι οποίοι μαζικά πλέον οικτίρουν την ατυχή, όπως αποδεικνύεται, νεοδημοκρατική επιλογή.

Ωστόσο και αυτή η αγωνιώδης στροφή θα αποδειχθεί ατελέσφορη. Ερχεται καθυστερημένη, σε καιρό που τα προβλήματα έχουν γιγαντωθεί και η έντασή της είναι αναγκαστικά μικρή εξαιτίας των περιορισμών που εκ των πραγμάτων θέτουν οι Βρυξέλλες και οι αγορές.

Τα δημόσια οικονομικά εξετράπησαν, το χρέος γιγαντώθηκε, οι ξένοι μάς έχουν βάλει στο «μικροσκόπιο», ο δανεισμός της χώρας είναι δύσκολος, οι τράπεζές μας αντιμετωπίζονται με την ίδια και περισσότερη καχυποψία, το χρήμα παρά τις ενέσεις ρευστότητας και κεφαλαίων δεν ρέει στην οικονομία, τα δύσκολα είναι μπροστά και τα εργαλεία αντιμετώπισης της κρίσης ασθενή και περιορισμένα. Το επόμενο διάστημα ίσως χρειασθεί και εδώ να συζητήσουμε τη λεγόμενη τελική λύση για τις τράπεζες και ένας Θεός ξέρει ποια άλλα διλήμματα θα τεθούν στη μικρή τελικώς νεοδημοκρατική ηγεσία.

Αλλά δεν γεννά μόνο η οικονομία ανισορροπίες. Οι παράγοντες που επιδρούν στη χώρα, στον βαθμό που η ηγεσία της υποχωρεί, πολλαπλασιάζονται. Η κοινωνία επίσης ανισορροπεί, καθώς ολοένα πολυπληθέστερες ομάδες πλήττονται και θα πλήττονται από την κρίση. Οι εντάσεις και οι κοινωνικές συγκρούσεις θα επανέλθουν, είναι μαθηματικώς βέβαιον ότι οι επόμενοι μήνες θα φέρουν νέες αναστατώσεις.

Ακόμη, η δράση της νέας τρομοκρατίας θα επιδράσει με τον τρόπο της. Η επιθετικότητα, η βιαιότητα αλλά και οι διεθνείς διασυνδέσεις τής σχετικά νεανικής ομάδας του «Επαναστατικού Αγώνα» ενδεχομένως να κρύβουν μεγάλες εκπλήξεις. Μπορεί η νέα τρομοκρατία, αν δεν ελεγχθεί, να εξελιχθεί σε παράφρονα μεταβλητή και να δώσει γεγονότα απρόβλεπτα ως προς την ένταση και τις συνέπειές τους.

Οπως επίσης και η άνθηση του οργανωμένου εγκλήματος, τα αισθήματα φόβου και ανασφάλειας που μεταφέρει στην κοινωνία, είναι ικανά να ασκήσουν επίδραση στην πολιτική.

Αλλά και η διεθνής συγκυρία μπορεί να προσθέσει βάρη. Η σύγκρουση στη Γάζα μπορεί να αποδειχθεί πολύ μεγαλύτερη απ΄ ό,τι φαίνεται, να εξελιχθεί σε αραβοϊσραηλινή σύγκρουση ή να μεταφέρει κύματα αμφισβήτησης στην ευρύτερη αραβική ζώνη, να αποτελέσει ευκαιρία γενικότερης ανάφλεξης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ευρύτερη περιοχή.

Επίσης δεν είναι αμελητέος ο εθνικός κίνδυνος. Τα γυμνάσια στο Αιγαίο, το αγκάλιασμα της Θράκης και τόσα άλλα διαχρονικώς εξελισσόμενα, μπορεί να λάβουν μορφή συγκεκριμένη σε περιόδους εξασθένησης της χώρας και να δώσουν τα δικά τους κρίσιμα γεγονότα στο άμεσο μέλλον.

Γενικώς θα έλεγε κανείς ότι πολλοί είναι οι παίχτες που έχουν στηθεί γύρω από το τραπέζι της ρουλέτας του κ. Καραμανλή.

Ως συνήθως έσπευσε και πάλι βραδέως. Καθυστέρησε να επέμβει και έτσι πολλοί πια ποντάρουν στο τραπέζι. Τις προηγούμενες ημέρες επεχείρησε να πειράξει την μπίλια. Πολλοί όμως τον είδαν και αρκετοί μπήκαν στον πειρασμό να επιχειρήσουν τη δική τους παρέμβαση. Το πιθανότερο είναι ότι με τόσους πολλούς παίχτες δεν θα καταφέρει να ελέγξει το παιχνίδι. Ουσιαστικά παίζει την τελευταία του παρτίδα, την οποία ούτε καν θα χαρεί...